تنش زدایی (Stress Relieving)

برخی از فرایندهای عملیات حرارتی یا مکانیکی در قطعه ها تنش زدایی (Stress Relieving) های داخلی ایجاد می کنند که این امر می تواند مخرب باشد و بر عملکرد این قطعه ها اثر نامطلوب گذارد. تنش های داخلی حاصل، ممکن است، منجر به تاب برداشتن، ترک خوردن و یا شکست قطعه ها در تنش های بسیار کمتر از سطح تنش طراحی شده برای آن ها شوند. از جمله منابع تنش های داخلی عبارت اند از: غیر یکنواخت سرد شدن نقاط مختلف قطعه در ضمن کاهش دما از ناحیه آستنیت، ماشین کاری، کار سرد و جوشکاری

برای حذف یا کاهش تنش های باقیمانده از عملیات قبلی، قطعه های مورد نظر را برای زمان مشخص در دمایی زیر دمای بحرانی AC1 حرارت می دهند. زمان حرارت دهی بستگی به ابعاد قطعه و دمای تنش گیری دارد. به منظور جلوگیری از ایجاد تنش های حرارتی جدید و همچنین احتمال شکسته شدن یا تاب برداشتن، حرارت دادن به دمای تنش گیری و سرد کردن از آن دما باید خیلی آهسته و براساس استاندارد انجام شود. توجه به هندسه قطعه نیز ضروری است و در برخی موارد برای جلوگیری از تاب برداشتن نیاز به اجرای ساپورت کشی و تقویت سازه است. هدف از عملیات تنش گیری این نیست که تغییرات عمده ای در خواص مکانیکی قطعه ایجاد شود بلکه رفع تنش تنها توسط سازوکارهای بازیابی انجام می گیرد.

در این میان تنش زدایی (Stress Relieving) بعد از جوشکاری (PWHT) به دلیل الزامات مشخص شده برای قطعات حساس نظیر پره توربین های گازی و مخازن تحت فشار از اهمیت زیادی برخوردار است و بیشتر به دلیل تنشهای باقیمانده و تغییرات ریزساختاری که پس از اتمام جوشکاری رخ می دهد، اهمیت دارد. در طول جوشکاری لیزری ناحیه جوش که به حالت مذاب در آمده است، در ضمن انجماد منقبض می شود. از انجاییکه فلز پایه سرد است و انعطاف پذیری کمی دارد (در مقایسه با فلز ناحیه جوش که در دمای بالاتری قرار دارد) در برابر تغییر شکل ناشی از انقباض ناحیه جوش مقاومت می کند و ناحیه جوش تا حدودی نواحی کناری آن را تحت تنش کششی قرار می دهد. برای مواد ضخیم تر ، این تنش ها می توانند به سطح غیر قابل قبولی برسند و از تنش های طراحی فراتر روند. بنابراین توصیه می شود که در صورت امکان قطعه های جوشکاری شده تنش گیری شوند.